Collega Berend: 'Ouders zien ineens hun eigen kind weer terug'

Jongeren van 15 tot 23 jaar kunnen bij Mistral terecht om af te kicken van hun verslaving. Naast het middelengebruik is er vaak een groter web aan problemen. Berend: ‘Deze mensen hebben een goed hart, maar door hun verslaving hebben zij soms nare dingen gedaan. Vaak zijn ze gaan gebruiken om zich niet meer boos of verdrietig te voelen. Maar daarmee zijn ook alle andere emoties afgevlakt. De consequenties van hun gedrag voelen ze niet meer en er is weinig inlevingsvermogen. Vaak overschreeuwen zij zichzelf omdat zij er geen woorden voor hebben. Dat is puur zelfbescherming.’

Vertrouwen moet je winnen

Clean raken is vooral in het begin een kwestie van lichamelijk afkicken. Daarna gaan jongeren aan de slag met achterliggende problemen. ‘Je levensverhaal delen met een vreemde is best heftig’, snapt Berend. ‘Dat vertrouwen moet je winnen en dát is bij deze mensen vaak beschadigd geraakt. Ook rust er een enorm stigma op verslaving. Het is begrijpelijk dat zij terughoudend zijn. Door oprechte interesse te tonen en niet gelijk te oordelen, bouw je een band op met elkaar. Als jongeren vertellen wat ze allemaal op hun kerfstok hebben, dan loop ik niet weg. Zo laat ik zien dat zij echt op mij kunnen bouwen. Dat doe ik natuurlijk niet in mijn eentje. Ik werk met een professioneel en betrokken team dat hier ook een onmisbare rol in speelt.’

Jongeren mogen meepraten

In de kliniek zijn duidelijke afspraken waar iedereen zich aan dient te houden, maar er wordt niet met ijzeren hand geregeerd. Berend legt uit waarom dat belangrijk is: ‘Op deze leeftijd schoppen mensen tegen de regels aan; dat hoort erbij. Als jongeren mogen meepraten over die regels, dan is de motivatie veel groter om zich eraan te houden. Bijvoorbeeld: je weet dat je geen petje mag dragen, kun je me uitleggen waarom je ‘m toch op hebt? Met het antwoord kun je op zoek gaan naar een passende oplossing. De regel blijft wel hetzelfde: geen petjes. Maar over de naleving van die regel mag iemand zijn zegje doen.’

De negatieve cirkel doorbreken

Veel jongeren met verslavingsproblemen hebben een negatief zelfbeeld. In de kliniek volgen zij daarom onder andere cognitieve gedragstherapie. Berend: ‘Deze therapievorm helpt jongeren om betere keuzes te maken, door hun eigen gedachten te onderzoeken. Een voorbeeld: je moet leren voor een toets en denkt: dit gaat mislukken. Je wordt somber en het gevolg is dat je gaat blowen om je beter te voelen. Maar het gevolg is óók dat je weer een drie haalt voor je toets. Je denkt: zie je wel, ik wist het. Dit patroon is pijnlijk bekend voor jongeren met verslavingsproblemen. Tijdens therapie leren zij dit cirkeltje doorbreken door anders te gaan denken.’

Opnieuw leren voelen

Verslaving heeft ook een grote impact op de gevoelswereld. Tijdens therapie leren jongeren in zekere zin “opnieuw voelen”. Berend: ‘Emoties zijn waardevolle raadgevers. Verdriet geeft aan dat we iets belangrijks zijn verloren. Boos zijn betekent dat er een grens bereikt is. Dit levert mooie gespreksstof op. Waar liggen bijvoorbeeld onze grenzen en waarom is iemand hier overheen gegaan? Jongeren zetten daarin grote stappen en willen dan ook graag de band herstellen met hun familieleden. Die staan vaak versteld van de transformatie. Ouders zien ineens hun eigen kind weer terug.’

Het succes van groepstherapie

Voor elke nieuwkomer is het begin van een opname spannend. De jongeren die wat langer meedraaien en snappen hoe het werkt, spelen hierin een belangrijke rol. ‘De oude garde neemt de nieuwkomers een beetje onder hun vleugels’, zegt Berend. ‘Dat zie je vooral mooi terug tijdens groepstherapie. Als je net binnen bent, dan is de drempel hoog om je gelijk kwetsbaar op te stellen. Daarom laat ik meer ervaren jongeren het voortouw nemen. Een leeftijdsgenoot die zo dapper en open vertelt, dat brengt een groep dichter tot elkaar. Het nodigt de nieuwkomers uit om de volgende keer ook over zichzelf te delen.’

Rauwe emoties

Dat het lichaam gezonder wordt en de gevoelswereld weer “aan” gaat, is iets positiefs. Maar het heeft ook een schaduwkant. Berend: ‘Veel mensen zijn buiten geen lieverdjes geweest. Zij hebben bijvoorbeeld gelogen, gestolen of schulden gecreëerd. Als je clean bent, dan is dat heel confronterend. Je wordt overvallen door rauwe emoties, zoals schuldgevoel en schaamte. In een paar weken tijd kunnen we dat niet allemaal oplossen, maar we maken wel een mooie start met een behandeling bij Mistral. Jongeren verlaten de kliniek met een lichaam en geest die zijn wakker geschud. En dat is een mooi bruggetje naar een vervolgbehandeling, waar je echt de diepte in gaat.’

Mensen achter de verslaving

Berend heeft de afgelopen jaren heel wat succesverhalen gezien. Eén ervan is hem in het bijzonder bijgebleven: ‘In het begin was hij echt een boefje. Hij had een trainingspakkie aan en een stuurse blik. Door zijn cokegebruik had hij veel acne. Dat vurige in zijn gezicht, dat zag je ook terug in zijn gedrag. Maar in korte tijd draaide hij helemaal bij. Ineens snapte hij wat de bedoeling was en nam echt verantwoordelijkheid. Zijn huid ging er ook steeds rustiger uitzien. Een enorme metamorfose van binnen én van buiten. Ik gloei van trots als ik aan hem denk. Eigenlijk aan alle dappere jongens en meiden die hier geweest zijn. Zij bedanken mij altijd als ze weggaan, maar ik ben hén juist dankbaar voor hun vertrouwen. Dat ik de mensen achter die verslaving mocht ontmoeten.’