Rob: 'Het kostte me jaren om te erkennen dat ik machteloos stond tegenover alcohol'

'Mijn naam is Rob en ik ben herstellende van de gevolgen van een alcoholverslaving. Deze week herhaal ik deze woorden in een andere setting. Dan zeg ik ‘ik ben Rob en ik ben alcoholist'. Dan ben ik bij mijn ‘AA homegroup' in Haarlem. Ik ga elke week naar deze groep en soms ook nog facultatief naar andere hulpgroepen. Dat doe ik nu inmiddels zo'n 10 jaar. Wat overigens niet wil zeggen dat ik al 10 jaar nuchter ben.'

Krakkemikkig zelfbeeld

'Voordat ik de eerdergenoemde woorden eruit kreeg, en die woorden óók nog meende, zijn er jaren voorbij gegaan. Het blijft moeilijk om mijn persoonlijke verslavingsgeschiedenis te vertellen omdat het over zoiets persoonlijks en kwetsbaars gaat. Mijn verslaving zag ik altijd als een persoonlijk debacle, een falen waarin ik diegenen die ik liefheb meesleepte. Dat alcoholisme een ziekte is, kwam niet in mij op. Eerder ging het om een gebrek aan wilskracht en ruggengraat en een krakkemikkig zelfbeeld. Er zijn dan ook zeker veel voorvallen geweest waar ik niet bepaald trots op ben en die dat zelfbeeld ook geen goed gedaan hebben. Verslaafden bevonden zich in mijn beeld onder aan de voedselketen, volledig overgeleverd aan (of slaaf van) een geestverruimend middel. Ik weet nog dat mijn broer ooit opmerkte een hekel te hebben aan verslaafden. Controleverlies en machteloosheid komen in onze familie zogenaamd niet voor.'

Langzaam afhankelijk

'Mijn verslavingsgeschiedenis kenmerkt zich door een reeks van langere opnames, korte detoxbehandelingen, ambulante zorg, veel gesprekken met psychiaters, psychologen, counselors, begeleiders, behandelaars en medicatie. Mijn vrouw vertelde mij onlangs dat het eerste signaal van mijn verslaving zich bij haar openbaarde toen ze in 2002 in het ziekenhuis lag. Ik bezocht haar 's ochtends en er hing al een duidelijke alcoholwalm om mij heen. Natuurlijk zijn er aanleidingen te bedenken voor het feit dat ik langzaam afhankelijk werd van alcohol: mijn vrouw was ziek en de behandeling verliep niet voorspoedig, mijn werk was een onoverzichtelijke berg stress geworden en ons huis werd verbouwd. Af en toe even er tussenuit breken leek mij heel verklaarbaar, noodzakelijk en verdiend. Ik dacht dat alcohol mij vergetelheid, warmte, een prettig en zeker gevoel van zorgeloosheid gaf. De werkelijkheid bleek anders: ik kreeg te maken met controleverlies, schade en relatieproblemen.'

De hoeveelheid nam toe

'Naarmate de tijd vorderde, vorderde ook mijn afhankelijkheid van alcohol. Ik dacht dat ik alleen nog goed kon slapen als ik flink wat drank op had. Het tempo, de duur van de binges en de hoeveelheid nam toe. Daar kwam bij dat op mijn werk ook een drankcultuur heerste: uiteraard de bekende vrijdagmiddagborrel maar ook recepties of late vergaderingen eindigden zeer vaak met drank. Ik werkte als Hoofd Inkoop en adviseur bij een grote organisatie met even zo grote financiële belangen. Je zou kunnen zeggen dat ik uiteindelijk net die stap in mijn carrière bereikt had die ik verstandelijk misschien wel aankon, maar waar ik niet gehaaid genoeg voor was. Daarbij had ik niet door dat er een verband bestaat tussen te hard werken en een groeiende kwetsbaarheid voor middelen.'

Verder afglijden

'Uiteindelijk was de eerste externe hulp die ik aangeboden kreeg die van de Anonieme Alcoholisten. Mijn vrouw had eigenlijk geen weet van de verslavingszorg en snorde het centrale nummer van de AA op. De eerste groep waar ik aanschoof is de groep waar ik nu nog wekelijks kom. Het hielp niet voldoende: ik gleed verder af en de eerste opname was een feit. Wekelijkse of tweewekelijkse gesprekken met mijn behandelaar moesten mij weer op de rit krijgen. De detox-opnames volgden elkaar op met langere en kortere tussenpozen. Mijn zus ontdekte in 2007 een twaalfstappenkliniek als een soort 'last resort' Aangetrokken door de succesverhalen over deze kliniek werd ik na een intakegesprek voor een maand opgenomen.'

Samen delen

'De kliniek werkte volgens het twaalfstappensysteem. Uiteraard gecombineerd met medische en psychologische zorg, beweging en intensieve begeleiding van counselors. Na nog eens 2 terugvallen werd geadviseerd mij 3 maanden in een kliniek in Zuid-Afrika op te laten nemen. Ook die kliniek werkte volgens het twaalfstappenmodel en combineerde de behandeling met deelname aan lokale AA, NA, GA, CA, SLAA en AO. Het belangrijkste van deze ervaring was waarschijnlijk het groeiende inzicht dat het AA-programma ook kan werken voor een atheïst en dat ik geen schuld had, maar wel een verantwoordelijkheid. Het samen delen werd belangrijk. Ik kan het niet alleen en ik hoef het niet alleen.'

Zelfhulp

'Na terugkomst in Nederland duurde het weer 6 maanden tot mijn volgende terugval. Alleen was ik toen inmiddels een vast deelnemer van de AA-bijeenkomsten. De kliniek waar ik eerder was opgenomen zag geen heil in een nieuwe opname. Brijder was bereid om mij weer in een behandeling toe te laten. Ik realiseerde me dat zelfhulp een goede aanvulling kan zijn op professionele hulp. Als de DBC na een behandeling wordt afgesloten dan kan zelfhulp doorgaan. Als je wilt zelfs de rest van je leven. Verder is zelfhulp eigenlijk 24 uur per dag, 7 dagen per week, geopend. Mijn sponsor, of zo je wilt ‘buddy', is in meerdere crisissituaties bij mij thuis geweest om samen met mij na te gaan wat er nodig was om weer uit een dip te komen.

Ook in het buitenland kan ik naar de AA, waar volgens dezelfde aanpak en structuur gewerkt wordt die ik in Nederland gewend ben. Wanneer dit naast (en na) de noodzakelijke professionele hulp kan worden ingezet dan is de kans op duurzame nuchterheid volgens mij aanmerkelijk groter (1+1=3). Hierbij laat ik niet onvermeld dat cliënten er natuurlijk ook alleen met deskundige hulp uit kunnen komen. Niet iedereen is te motiveren om naar een zelfhulpgroep te stappen. Ook al is de nood vaak erg hoog.'

Ervaringsdeskundige

'Ik werk nu dik een jaar als ervaringsdeskundige bij Brijder Velsen. Ik voer individuele gesprekken met cliënten die worden doorgeleid door behandelaars; ik vertel mijn verhaal in leefstijltrainingen; ik zit een paar uur per week bij de Inloop en regelmatig neem ik deel aan een gesprek tussen behandelaar en cliënt. In feite doe ik dit in het kader van stap 12 van de AA. Die stap beschrijft het belang van anderen helpen om nuchterheid te bereiken.

Graag haal ik de zinsnede aan die op de achterflap van het boek 'Herstelondersteunende Zorg' staat. Dit boek is samengesteld door Jos Droës en Cees Witsenburg (2012, SWP Amsterdam). ‘Herstellen is een proces van de herstellende persoon zelf. Hij of zij wordt daarbij in de eerste plaats ondersteund door lotgenoten, familie, vrienden en collega's. Maar ook hulpverleners kunnen herstelprocessen bevorderen en op belangrijke momenten ondersteunen.'